Απ: Εκκλησία και Ευρωπαϊκή Μουσική
Δημοσιεύτηκε: 13 Ιούλ 2008, 21:43
Aγαπητοί συνάδελφοι,
Ύστερα από την παρέμβαση του Παναγιώτη, στο περιστατικό που συνέβη, ανακαλώ την εν θερμώ ληφθείσα απόφασή μου και εξακολουθώ με την αγάπη σας να συμμετέχω ενεργά στις συζητήσεις του forum. Είναι αλήθεια ότι στις απόψεις μου, είμαι απόλυτος, ήτοι χωρίς νερό στο κρασί. Δεν αρέσκομαι στις μέσες λύσεις , και ίσως αυτό να δίνει την εντύπωση, για όσους δεν με γνωρίζουν, ότι είμαι . . . «των άκρων», και έτσι να επισύρει την αντίδραση ορισμένων.
Κύριε Παππά, σας συγχαίρω για την ευρύτητα των θέσεων σας και των απόψεών σας. Υποκλίνομαι στην εμπειρία σας, και από όλα τα πολύ ωφέλημα που είπατε στέκομαι σε δύο σημεία.
Πρώτο: όντως υπάρχει πληθώρα ιερωμένων που είναι άσχετοι με την μουσική, και τέτοιους συναντούμε σχεδόν σε κάθε βήμα μας. Και νομίζω ότι αυτό δεν είναι δευτερεύον θέμα, αλλά πολύ σημαντικό για την ορθόδοξη λατρεία, όπως έχει μέχρι τις μέρες μας αυτή εξελιχτεί. Ίσως αυτοί οι ιερωμένοι να είναι σωστοί στα πολυπληθή άλλα καθήκοντά τους, αλλά το πρωταρχικό καθήκον του ιερέα είναι η θεία λατρεία, και αυτή στην ορθόδοξη εκκλησία τελείται με ύμνους και με μελωδίες. Εάν ο ιερέας είναι κακόφωνος, παράτονος, και άσχετος με την μουσική τέχνη, τότε λίγο ή πολύ είναι ακατάλληλος γι αυτή τη θέση, και ίσως την μεγάλη ευθύνη την έχουν αυτοί οι οποίοι τον "επέλεξαν". Υπενθυμίζω τους λόγους του θείου Παύλου στην πρώτη προς Τιμόθεο επιστολή του, που του παραγγέλλει να μην επιθέτει χείρας ταχέως εις μηδένα. Σήμερα αυτά έγιναν ψιλά γράμματα, και τα κριτήρια, ύστερα από την μισθοδοσία των ιερέων από τον κρατικό κορβανά έχουν μεταβληθεί. Αλλά αυτά είναι για αλλού. Εμείς ασχολούμαστε με τους ιεροψάλτες και τα δικά τους καθήκοντα και προσόντα, που δόξα τω Θεώ οι εκάστοτε ποιμενάρχες μας δι εγκυκλίων συνεχώς μας τα υπενθυμίζουν, έχοντάς τα συνήθως συνενωμένα με την μισθοδοσία μας.
Άντε να ψάλεις με έναν τέτοιο «άμουσο» ιερέα. Ο δεξιός άρχεται του χερουβικού στον ήχο της ημέρας και μετά την Μεγάλη Είσοδο και τις εκφωνήσεις όλα αλλάζουν…Φτού και από την αρχή στα λειτουργικά να ξαναβρεί ο ψάλτης τον ήχο και να τον επιβάλει. Και δημιουργείται ένας τραγέλαφος, με το να ψάλει ο ψάλτης σε άλλη βάση και ο ιερέας να βαράει αλλού. Πες τε μου τώρα τι Πατριαρχικό ύφος να τηρηθεί και τι να τις κάνεις τις μουσικές γνώσεις όταν και το εκκλησίασμα δεν είναι σε θέση να αντιληφθεί σχεδόν τίποτε, και το μόνο που δεν του διαφεύγει ποτέ είναι όταν η λειτουργία ξεφύγει από την ώρα της.
Δεύτερο: Και έτσι έρχομαι στα γραφόμενά σας με τον ενενηκονταετή να είναι γνώστης των δοξολογιών του Ιακώβου. Πού τέτοιο πράγμα σε εμάς εδώ !
Κάποτε πριν από χρόνια έψαλα σε μια εκκλησία στην Ν. Κρήνη της Θεσσαλονίκης. Από την βιασύνη της στιγμής και από την κακή προετοιμασία μου, πριν από την Είσοδο, έκανα λάθος και αντί να πω το απολυτίκιο του ήχου, είπα άλλο απολυτίκιο. Όταν το είχα αντιληφθεί ήταν πλέον πολύ αργά. Είπα μέσα μου. «»Δε βαριέσαι, αδελφέ, και ποιος άραγε θα το έχει αντιληφθεί, ούτε ο παπάς το πρόσεξε…». Στο τέλος της λειτουργίας και στην διανομή του αντίδωρου με πλησίασε μια συμπαθέστατη γριούλα με το μπαστουνάκι της και μου είπε, «συγνώμην κ. ιεροψάλτα αλλά σήμερα πρόσεξα ότι κάνατε ένα λάθος και ψάλλατε άλλο απολυτίκιο αντί άλλου». Φαντάζεστε την έκπληξη μου, έμεινα άφωνος, και η γριούλα μου είπε, «δεν πειράζει όμως, και αυτό που είπατε για την ανάσταση του Χριστού μας μιλούσε, μα εγώ είμαι από την πόλη και κάτι τέτοια τα προσέχαμε εκεί . . .».
Κύριε Παππά, οι εμπειρίες σας από τον Πατριαρχικό ναό πιστεύω είναι πολλές. Παρακαλώ πολύ να σας ακούμε συχνότερα γύρω από αυτές. Ακόμα θα παρακαλούσα τον Παναγιώτη αν θεωρεί σκόπιμο να δημιουργηθεί ένα νέο θέμα με «εμπειρίες ιεροψαλτών», ώστε να μην κάνουμε κατάχρηση του ορισμένου χώρου για ένα συγκεκριμένο θέμα.
Διαβάζοντας πρόσφατα ένα άρθρο του Πρωτοπρεσβύτερου Σεραφείμ Φαράσογλου, για το Πατριαρχικό ύφος, μεταφέρω κατά λέξη:
«Ποτέ δεν κάμνουν χρήση του κειμένου στην εκτέλεση των οποιωνδήποτε τροπαρίων, Πολυελέων, Χερουβικών κ.λ.π.»
Επίσης, βλέποντας κάποια παλαιότερη εγκύκλιο προς τους «εν Κωνσταντινουπόλει ιεροψάλτας» (8/1/1890, Β Επιστολή του Πατριάρχου Ιωακείμ του Γ΄).
«…οι χοροστατούντες πρέπει να εκστηθίζωσι τα μέλη και ψάλλωσιν αυτά κατά γράμμα, ως εύρηνται τονισμένα εν τοις μουσικοίς βιβλίοις, ει δυνατόν δε , να εκστηθίζωσι και τα κείμενα ….».
Πέστε μου αν αυτό συμβαίνει και πώς αυτό συνάδει με τον γνωστό Κανώνα . . . «από διφθέρας ψάλλειν»;
Με τους χαιρετισμούς μου
Αθανάσιος Μπακαλούδης
Ύστερα από την παρέμβαση του Παναγιώτη, στο περιστατικό που συνέβη, ανακαλώ την εν θερμώ ληφθείσα απόφασή μου και εξακολουθώ με την αγάπη σας να συμμετέχω ενεργά στις συζητήσεις του forum. Είναι αλήθεια ότι στις απόψεις μου, είμαι απόλυτος, ήτοι χωρίς νερό στο κρασί. Δεν αρέσκομαι στις μέσες λύσεις , και ίσως αυτό να δίνει την εντύπωση, για όσους δεν με γνωρίζουν, ότι είμαι . . . «των άκρων», και έτσι να επισύρει την αντίδραση ορισμένων.
Κύριε Παππά, σας συγχαίρω για την ευρύτητα των θέσεων σας και των απόψεών σας. Υποκλίνομαι στην εμπειρία σας, και από όλα τα πολύ ωφέλημα που είπατε στέκομαι σε δύο σημεία.
Πρώτο: όντως υπάρχει πληθώρα ιερωμένων που είναι άσχετοι με την μουσική, και τέτοιους συναντούμε σχεδόν σε κάθε βήμα μας. Και νομίζω ότι αυτό δεν είναι δευτερεύον θέμα, αλλά πολύ σημαντικό για την ορθόδοξη λατρεία, όπως έχει μέχρι τις μέρες μας αυτή εξελιχτεί. Ίσως αυτοί οι ιερωμένοι να είναι σωστοί στα πολυπληθή άλλα καθήκοντά τους, αλλά το πρωταρχικό καθήκον του ιερέα είναι η θεία λατρεία, και αυτή στην ορθόδοξη εκκλησία τελείται με ύμνους και με μελωδίες. Εάν ο ιερέας είναι κακόφωνος, παράτονος, και άσχετος με την μουσική τέχνη, τότε λίγο ή πολύ είναι ακατάλληλος γι αυτή τη θέση, και ίσως την μεγάλη ευθύνη την έχουν αυτοί οι οποίοι τον "επέλεξαν". Υπενθυμίζω τους λόγους του θείου Παύλου στην πρώτη προς Τιμόθεο επιστολή του, που του παραγγέλλει να μην επιθέτει χείρας ταχέως εις μηδένα. Σήμερα αυτά έγιναν ψιλά γράμματα, και τα κριτήρια, ύστερα από την μισθοδοσία των ιερέων από τον κρατικό κορβανά έχουν μεταβληθεί. Αλλά αυτά είναι για αλλού. Εμείς ασχολούμαστε με τους ιεροψάλτες και τα δικά τους καθήκοντα και προσόντα, που δόξα τω Θεώ οι εκάστοτε ποιμενάρχες μας δι εγκυκλίων συνεχώς μας τα υπενθυμίζουν, έχοντάς τα συνήθως συνενωμένα με την μισθοδοσία μας.
Άντε να ψάλεις με έναν τέτοιο «άμουσο» ιερέα. Ο δεξιός άρχεται του χερουβικού στον ήχο της ημέρας και μετά την Μεγάλη Είσοδο και τις εκφωνήσεις όλα αλλάζουν…Φτού και από την αρχή στα λειτουργικά να ξαναβρεί ο ψάλτης τον ήχο και να τον επιβάλει. Και δημιουργείται ένας τραγέλαφος, με το να ψάλει ο ψάλτης σε άλλη βάση και ο ιερέας να βαράει αλλού. Πες τε μου τώρα τι Πατριαρχικό ύφος να τηρηθεί και τι να τις κάνεις τις μουσικές γνώσεις όταν και το εκκλησίασμα δεν είναι σε θέση να αντιληφθεί σχεδόν τίποτε, και το μόνο που δεν του διαφεύγει ποτέ είναι όταν η λειτουργία ξεφύγει από την ώρα της.
Δεύτερο: Και έτσι έρχομαι στα γραφόμενά σας με τον ενενηκονταετή να είναι γνώστης των δοξολογιών του Ιακώβου. Πού τέτοιο πράγμα σε εμάς εδώ !
Κάποτε πριν από χρόνια έψαλα σε μια εκκλησία στην Ν. Κρήνη της Θεσσαλονίκης. Από την βιασύνη της στιγμής και από την κακή προετοιμασία μου, πριν από την Είσοδο, έκανα λάθος και αντί να πω το απολυτίκιο του ήχου, είπα άλλο απολυτίκιο. Όταν το είχα αντιληφθεί ήταν πλέον πολύ αργά. Είπα μέσα μου. «»Δε βαριέσαι, αδελφέ, και ποιος άραγε θα το έχει αντιληφθεί, ούτε ο παπάς το πρόσεξε…». Στο τέλος της λειτουργίας και στην διανομή του αντίδωρου με πλησίασε μια συμπαθέστατη γριούλα με το μπαστουνάκι της και μου είπε, «συγνώμην κ. ιεροψάλτα αλλά σήμερα πρόσεξα ότι κάνατε ένα λάθος και ψάλλατε άλλο απολυτίκιο αντί άλλου». Φαντάζεστε την έκπληξη μου, έμεινα άφωνος, και η γριούλα μου είπε, «δεν πειράζει όμως, και αυτό που είπατε για την ανάσταση του Χριστού μας μιλούσε, μα εγώ είμαι από την πόλη και κάτι τέτοια τα προσέχαμε εκεί . . .».
Κύριε Παππά, οι εμπειρίες σας από τον Πατριαρχικό ναό πιστεύω είναι πολλές. Παρακαλώ πολύ να σας ακούμε συχνότερα γύρω από αυτές. Ακόμα θα παρακαλούσα τον Παναγιώτη αν θεωρεί σκόπιμο να δημιουργηθεί ένα νέο θέμα με «εμπειρίες ιεροψαλτών», ώστε να μην κάνουμε κατάχρηση του ορισμένου χώρου για ένα συγκεκριμένο θέμα.
Διαβάζοντας πρόσφατα ένα άρθρο του Πρωτοπρεσβύτερου Σεραφείμ Φαράσογλου, για το Πατριαρχικό ύφος, μεταφέρω κατά λέξη:
«Ποτέ δεν κάμνουν χρήση του κειμένου στην εκτέλεση των οποιωνδήποτε τροπαρίων, Πολυελέων, Χερουβικών κ.λ.π.»
Επίσης, βλέποντας κάποια παλαιότερη εγκύκλιο προς τους «εν Κωνσταντινουπόλει ιεροψάλτας» (8/1/1890, Β Επιστολή του Πατριάρχου Ιωακείμ του Γ΄).
«…οι χοροστατούντες πρέπει να εκστηθίζωσι τα μέλη και ψάλλωσιν αυτά κατά γράμμα, ως εύρηνται τονισμένα εν τοις μουσικοίς βιβλίοις, ει δυνατόν δε , να εκστηθίζωσι και τα κείμενα ….».
Πέστε μου αν αυτό συμβαίνει και πώς αυτό συνάδει με τον γνωστό Κανώνα . . . «από διφθέρας ψάλλειν»;
Με τους χαιρετισμούς μου
Αθανάσιος Μπακαλούδης