Ας το δούμε πιο ανοικτά …..
Οι κλίμακες δεν φτιάχνονται πάντα κατά διαπασών.
Αυτό που παραδοσιακά δουλεύουν οι Έλληνες είναι η Τριφωνία, « Συλλαβή» για τους αρχαίους. Για αυτό και όλοι οι θεωρητικοί δίνουν μόνο τρεις αριθμούς μορίων για κάθε γένος. Με δυο συλλαβές και ένα προσλαμβανόμενο ή διαζευτικό (πάντα μείζων) τόνο συμπληρώνεται το διαπασών. Η Τετραφωνία «διοξεία» για τους αρχαίους προκύπτει με μια μόνο συλλαβή και ένα μείζων τόνο.
Αν θέλουμε να μιλήσουμε για τα γένη καλύτερα να ασχοληθούμε με τις τριφωνίες για να μην μπερδευόμαστε και με τα μέλη και με τις παραλλαγές των ήχων που χρησιμοποιούν 2 ή 3 γένη. Υπάρχουν και οι διφωνίες βέβαια αλλά ας περιμένουν…..
Έχουμε λοιπόν μείζων τόνο , συλλαβή και διοξεία ή μείζων τόνο, τριφωνία και τετραφωνία αν θέλετε καλύτερα. Και φυσικά το διαπασών που δεν είναι και τόσο συχνό άκουσμα όπως τα άλλα. Πόσα σύντομα ειρμολογικά ξεπερνούν σε έκταση το διαπασών; Τέλος πάντων.
Όλοι τώρα οι θεωρητικοί που αναφέρθηκαν μπορεί να διαφωνούν από εδώ και από εκεί όμως κανείς δεν μπορεί να διαφωνήσει στα πραγματικά διαστήματα που αντιστοιχούν στον μείζων τόνο, την τριφωνία, την τετραφωνία και το διαπασών αρχικά.
Αυτοί παρακάτω είναι αντίστοιχα οι λόγοι συχνοτήτων (κραδασμών για τους αρχαίους)
Μείζων τόνος : 9/8
Τριφωνία : 4/3
Τετραφωνία : 3/2
Διαπασών : 2
Αντί να χρησιμοποιούμε τώρα λόγους προτιμάμε τα μόρια. Πόσο σωστή είναι όμως η αντιστοιχία;
Λένε όλοι ακολουθώντας την Πατριαρχική επιτροπή.
Μείζων τόνος : 12 μόρια
Τριφωνία : 30 μόρια
Τετραφωνία : 42 μόρια
Διαπασών : 72 μόρια
Όμως 72 = 12 χ 6 που σημαίνει ότι 6 μείζονες τόνοι συνιστούν το διαπασών.
Μα αν πολλαπλασιάσουμε το 9/8 έξι φορές με τον εαυτό του δεν έχουμε 2 !!!!
Η διαφορά που προκύπτει είναι μια παραφωνία που …. αδειάζει στομάχια. Ουσιαστικά προκύπτει ένα λάθος ίσο με το 1/9 του τόνου.
Η πράξη και η παράδοση της ανατολής (και της Ελλάδας που την δίδαξε φυσικά) ήταν να χωρίζουν τον τόνο σε 9 μέρη και όχι 12. Ο τόνος δεν μπορεί να διαιρεθεί σε δυο ίσα τμήματα παρά μόνο σε δυο άνισα. Προκύπτουν δυο ημίτονα το λείμμα και η αποτομή. Είναι τα 5,5 και τα 6,5 μόρια που αναφέρει ο Καράς περίπου-σωστά. Στα 9 μέρη του τόνου το λείμμα είναι 4 κομμάτια και η αποτομή 5.
Ποιος χωρίζεται σε 2 ίσα μέρη ; Μα ο λεγόμενος φυσικός τόνος. Αυτός είναι σε χρήση στην ανατολική μουσική και ήταν και στην δυτική ακόμα και στα πληκτροφόρα (Zarlino) μέχρι τον Μπαχ (αρχές 18ου αι.). Τα δυο ίσα μέρη του φυσικού τόνου είναι δυο λείμματα.
Ο Ελάσσων τόνος της ελληνικής παράδοσης βρίσκεται τόσο πιο χαμηλά από τον φυσικό τόνο όσο αυτός ο τελευταίος βρίσκεται χαμηλότερα από τον μείζωνα τόνο. Ο δε ελάχιστος τόνος άλλο τόσο χαμηλότερα από τον ελάσσονα και τόσο ψηλότερα από την αποτομή. Λέγοντας «τόσο» εννοώ μια απόσταση γνωστή ως πυθαγόρειο κόμμα το 1/9 του τόνου που αναφέρθηκε παραπάνω.
Ο ελάχιστος αναφέρεται και ως 2/3 του τόνου.Πράγματι ο μείζων τόνος χωρίζεται σε 3 μέρη.
Το 1/3 τώρα του τόνου είναι η λεγόμενη χρωματική δίεση (τα 4 μόρια στα 72) που αναφέρεται στο σκληρό χρώμα.
Το 1/4 του φυσικού τόνου είναι η λεγόμενη εναρμόνια δίεση και ισούται βέβαια με μισό λείμμα. 2/9 του τόνου, άρα 2 πυθαγόρεια κόμματα λοιπόν. Αυτό είναι και το διάστημα που προκύπτει από την έλξη του βου από τον γα στον 3ο ήχο.
Τελικά έχουμε
Πυθαγόρειο κόμμα 1 μόριο
Εναρμόνια δίεση 2 μόρια
Χρωματική δίεση 3 μόρια
Λείμμα 4 μόρια
Αποτομή 5 μόρια
Ελάχιστος τόνος 6 μόρια
Ελάσσων τόνος 7 μόρια
Φυσικός τόνος 8 μόρια
Μείζων τόνος 9 μόρια
Τριφωνία 22 μόρια
Τετραφωνία 31 μόρια
Διαπασών 53 μόρια
Οι κλίμακες με μόρια του συστήματος σε 72 μέρη δεν είναι ακριβείς αν δούμε τους λόγους που προτείνουν οι διάφοροι θεωρητικοί για τα διάφορα διαστήματα. Αυτός είναι ένας (όχι ο μόνος) βασικός λόγος της διαφωνίας τους!!!
Αν και είμαι στην αρχή της έρευνας θα πρότεινα τις εξής συλλαβές (τριφωνίες) για τα διάφορα γένη.
Διατονικό 9 7 6
Σκληρό διατονικό ή εναρμόνιο (Γ ήχου) 9 9 4
Μαλακό Χρωματικό 6 10 6 ή 7 9 6 (κυρίως κατά Χρύσανθο)
Σκληρό Χρωματικό 6 13 3 (κατά Χρύσανθο)
Στο παρακάτω λινκ μπορείτε να βρείτε ένα αρμονικό εγχειρίδιο που δουλεύω προς γνώση συμμόρφωση και διατήρηση της αίσθησης της Ελληνικής μουσικής.
http://dinimak.wordpress.com
Μου είναι αδιανόητος -όσο προχωρώ στην μελέτη -ο λόγος που τα 72 λάθος μόρια εκτόπισαν τα 53. Οι αραβοπέρσες που οι σύγχρονοι τουλάχιστον αποδεικνύεται ότι ήταν μαθητές του Πέτρου του Πελοποννήσιου έχουν μείνει οι τελευταίοι που χρησιμοποιούν το σύστημα δια 53 μια και οι Τούρκοι φανερά από τον Κεμάλ ενδιαφέρονται για την συμβατότητα με την ευρωπαική μουσική και λογική γενικά. Και τα 72 μόρια είναι συμβατά με τα 12 της ευρωπαικής.
Συνάντησα παρόμοια τέτοια σενάρια «μυστικών» ομάδων που δράσαν στην ελληνική επανάσταση ………………. Λένε οι κακές φήμες ότι είχαν σαν πρόθεση αυτές οι ομάδες (η ομάδα μάλλον) να χαθεί η ελληνική μουσική παράδοση που είναι απόλυτα ασύμβατη με την ευρωπαική. Και όταν στερείς τη μουσική παράδοση από ένα λαό είναι σαν να τον ευνουχίζεις πνευματικά.
Τραβηγμένο ε…… σκέφτομαι όμως:
Γιατί όλοι οι Έλληνες γνωρίζουν τον Μότσαρτ και τον Μπαχ αλλά όχι τον «Πέτρο τον Κλέφτη» μια αν όχι ανώτερη τουλάχιστον ισάξια μορφή στην παγκόσμια μουσική ιστορία του σημαντικότατου μουσικά 18ου αιώνα;
Νομίζω αντέχουμε ακόμα αλλά ως πότε….
Φιλικά
Δημήτρης Μακράκης