Μελετῶντας τὴν ἔγκριτη ἱστορικὴ μελέτη τοῦ κ. Κώστα Β. Καραστάθη «Μέγας Κωνσταντῖνος: Κατηγορίες καὶ ἀλήθεια» (ἐκδ. Μπαρτζουλιάνου, 2008), βρῆκα τὴν ἐξῆς ἀξιοσημείωτη ὀπτικὴ γωνία τῆς συναθροίσεως τῶν Ἁγίων Πατέρων τῆς Α' Οἰκουμενικῆς Συνόδου:
«Οἱ ἐπίσκοποι, συνοδευόμενοι ἀπὸ τοὺς πρεσβυτέρους καὶ διακόνους τους, μεταξὺ τῶν ὁποίων βρίσκονταν καὶ ἄτομα ἐξειδικευμένα στὴ διαλεκτική, συγκεντρώθηκαν στὴ Νίκαια τῆς Βιθυνίας. Ὁ Θεοδώρητος περιγράφει ἐναργέστατα τὴ θλιβερὴ εἰκόνα τῶν ἐπισκόπων συνέδρων, ποὺ εἴχαν ὑποστεῖ βασανιστήρια κατὰ τὴν περίοδο τῶν διωγμῶν: "Ἦταν μὲν πολλοὶ μὲ ἀποστολικὰ χαρίσματα, ποὺ διέπρεπαν, πολλοὶ ποὺ ἔφεραν τὰ «στίγματα τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ», κατὰ τὸν θεῖο Ἀπόστολο, στὰ σώματά τους, ὅπως ὁ Ἰάκωβος ὁ Ἀντιοχείας τῆς Μυγδονίας, ποὺ ἀνέστησε νεκροὺς καὶ τοὺς συνέταξε μεταξὺ τῶν ζωντανῶν, καὶ ἔκανε καὶ ἄλλα μύρια θαύματα, ὁ Παῦλος ὁ Νεοκαισαρείας, ποὺ εἶχε δοκιμάσει τὴ λύσσα τοῦ Λικίνιου, ἔχοντας τὰ δυό του χέρια ἀχρηστευμένα ἀπὸ πυρακτωμένο σίδερο καὶ τὰ κινητικὰ νεῦρα νεκρωμένα. Ἄλλοι μὲ βγαλμένο τὸ δεξὶ μάτι, ἄλλοι μὲ κομμένες τὶς δεξιὲς κλειδώσεις. Ἕνας ἀπὸ αὐτοὺς ἦταν ὁ Παφνούτιος ὁ Αἰγύπτιος. Καὶ γενικὰ ἦταν σὰν νὰ ἔβλεπες συγκεντρωμένο «δῆμο μαρτύρων»" [Θεοδ. Ἐκκλ. Ἱστ. βιβλ., κεφ: 6]».
[...]
Μαθαίνοντας ὁ αὐτοκράτορας Κωνσταντίνος ὅτι τὰ παθήματά τους ὀφείλονταν στὴν εὐσέβειά τους, γράφει ὁ Θεοδώρητος, ἔφερνε τὰ χείλη του στὰ τραύματά τους, πιστεύοντας ὅτι μὲ τὸ φίλημα θ' ἀντλοῦσε ἀπὸ ἐκεῖ τὴν εὐλογία τους.
[...]
Τὸν Ἅγιο Παφνούτιο, ἐπίσκοπο Θηβῶν τῆς Αἰγύπτου, ἐν ζωῇ θαυματουργό, (θεράπευε ἀρρώστους μὲ μόνη τὴν προσευχή του κ.λπ.), ποὺ ὁ τύραννος Μαξιμίνος (Ντάια) τοῦ εἶχε ἀφαιρέσει τὸ δεξὶ μάτι, τοῦ εἶχε ἀχρηστέψει τὸ ἀριστερό του πόδι καὶ στὴ συνέχεια τὸν εἶχε στείλει στὰ ὀρυχεῖα, ὁ αὐτοκράτορας (Κωνσταντῖνος) τίμησε ὑπερβολικά, καθὼς μᾶς πληροφορεῖ ὁ Σωκράτης, καλώντας τον πολλὲς φορὲς στὸ παλάτι, καὶ καταφιλώντας τὸ μέρος, ὅπου τὸ μάτι του ἦταν βγαλμένο.
[...]
