Αγαπητέ και σεβαστέ κ. Λιναρδάκη.
Χαίρομαι που ασχοληθήκατε με το θέμα που έθεσα και διατυπώσατε τις απόψεις σας. Γνωρίζω οτι έχετε μεγάλη εμπειρία και πάντοτε οι παρεμβάσεις σας είναι ενδιαφέρουσες.
Καταρχήν δε νομίζω οτι το θέμα είναι ή πρέπει να είναι έξω από τα ενδιαφέροντα του φόρουμ. Στο κάτω κάτω της γραφής κανείς δεν ανάγκασε κανένα να ασχοληθεί με το θέμα. Όποιος θέλει συμμετέχει και καταθέτει τις όποιες απόψεις του. Αν δεν είναι έτσι, σας παρακαλώ σαν πιό έμπειρος που είσαστε, να με ενημερώσετε σχετικά.
Γραφω στην αρχη για τον σεβαστο π. Σπυριδωνα ‘’ως μη οφειλε’’ . Αυτό το εγραψα με την εννοια , ας κοιταξει πρωτα ο σεβαστος π. Σπυριδων τα της ταξης του (ιερος κληρος) και αν εκει τα εβρισκε όλα ωραια και σωστα , χριστιανικα και ηθικα , τοτε ας ασχολειτο και με την ψαλτικη ταξη .
Δε νομίζω οτι ισχυρίσθηκε κανείς ότι στις τάξεις του Ιερού κλήρου είναι όλα τέλεια. Η τελειότητα είναι αδύνατη στα ανθρώπινα μέτρα. Προφανώς εννοείτε τις ανθρώπινες αδυναμίες και τα σκάνδαλα που κατά καιρούς έχουμε δεί και ακούσει.
Δε σας κρύβω οτι με λύπησε αυτή η αναφορά σας.
Από το όλο πνεύμα των σκέψεών σας όπως διαφαίνονται στα γραφόμενά σας, μου γεννήθηκαν κάποια ερωτήματα:
Επειδή υπάρχουν Ιερείς που δεν τιμούν την αποστολή τους αυτό σημαίνει οτι δε μπορώ να εκφράσω τις απόψεις μου;
Ότι δε μπορώ να θέτω θέματα που θεωρώ σοβαρά στο φόρουμ γιατί μετέχω κι εγώ, όπως ενδεχομένως θεωρείτε, σε κάποιου είδους συλλογική ευθύνη;
Ότι δε μπορώ να αισθάνομαι και να θεωρώ τον εαυτό μου ψάλτη, παρά την μετά ζήλου ενασχόλησή μου από τα δεκατέσσερά μου χρόνια και την καθημερινή μου τριβή στο ψαλτήρι της Μονής, γιατί από υπακοή δέχθηκα να γίνω Ιερέας;
Μπορεί κάποιος να μου υπαγορεύσει το πώς θα αισθάνομαι ή να μου απαγορεύσει να ανήκω κι εγώ σ' αυτή την ψαλτική τάξη;
Εκτός άν εννοείτε οτι σ' αυτήν ανήκουν μόνο οι διορισμένοι ψάλτες. Αλλά και σ' αυτό μπορείτε να διαπιστώσετε και μόνος σας πόσα μέλη αυτού του φόρουμ είναι διορισμένοι ψάλτες.
Αν πάλι εννοείτε οτι οι απόψεις που πρέπει να κατατίθενται στο φόρουμ θα πρέπει να είναι αποκλειστικώς και μόνον από την πλευρά και την οπτική των ψαλτών, θα έλεγα οτι είναι απόλυτη μιά τέτοια θέση, άν και προσωπικά από την οπτική των ψαλτών θεωρώ οτι μιλάω, βλέποντας συγχρόνως και την ιερατική οπτική, μιά και έχω και τις δύο ιδιότητες.
Γιατι πατερ , οι ιερεις δεν θεωρουν υπαλληλους τους τους
Ψαλτες ; Και μαλιστα προσωπικους τους υπαλληλους λες και τους πληρωνουν οι ιδιοι με δικα τους χρηματα . Δεν ξερετε πως τους συμπεριφερωνται ;
Από την αναφορά σας αυτή, αντιλαμβάνομαι οτι έχετε ζήσει καταστάσεις που πραγματικά θα σας προβλημάτισαν.
Δεν το αρνήθηκα ποτέ οτι υπάρχουν προβλήματα. Αλλά, επιτρέψτε μου, δεν υπάρχουν προβλήματα μόνο από τη μιά πλευρά αλλά και από την άλλη.
Αν ρίξετε μιά ματιά στα γραφόμενα αυτού του φόρουμ αλλά και γενικότερα θα δείτε πλείστες όσες αναφορές εναντίον των Ιερέων, των προϊσταμένων και των επισκόπων. Και όταν οι αναφορές αυτές καταγράφουν προβλήματα ή περιγράφουν καταστάσεις έχει καλώς. Πολλές φορές όμως δεν είναι έτσι. Και χαρακτηρισμοί υπάρχουν και κρίση και κατάκριση. Τόσο πιά κακό το που έχουμε πράξει εμείς οι Ιερείς!!! Και μαζί κρίνονται, μοιραίως, και κατακρίνονται όλοι εκείνοι οι Ιερείς, και τυχαίνει να γνωρίζω πολλούς, που έχουν άριστη σχέση με τους ψάλτες, και φιλόμουσοι είναι, και συνεργάζονται και στηρίζουν ψαλτικές πρωτοβουλίες.
Αντίθετα όσοι κληρικοί είμαστε στο φόρουμ αυτό,από αυτά τουλάχιστο που έχουν πέσει στην αντίληψή μου, δεν έχουμε εκτραπεί σε τέτοια συμπεριφορά, και πιστεύω οτι αυτό γίνεται όχι από κάποιο άλλο λόγο αλλά γιατί θεωρούμε τους εαυτούς μας κομμάτι του σώματος των ψαλτών και υπηρετούμε μαζί την Εκκλησία. Είναι άραγε λίγοι οι Ιερείς που πρίν την χειροτονία τους ήταν ψάλτες;και πάλι είναι λίγοι οι ψάλτες που αποφασίζουν να γίνουν Ιερείς; προσωπικά γνωρίζω πολλές περιπτώσεις.
Όσο για την υπαλληλική νοοτρπία, έχω να παρατηρήσω οτι έγραψα σε πρώτο πληθυντικό, "έχουμε", εννοώντας και τους Ιερείς.
Δε θα απολογηθώ για τις συμπεριφορές που περιγράφετε γιατί δε με αφορούν. Με βρίσκουν και εντελώς αντίθετο.
Η Θεια κοινωνια των ψαλτων σας προβληματιζει ; Μπορειται να μου πειτε
αν οι ιερεις που καθημερινα τελουν ακολουθιες και κανουν καταλυση , είναι αξιοι να δεχωνται το ‘’σωμα και αιμα ‘’ του Χριστου μας ;
Ναί κ. Λιναρδάκη. Με προβλημάτισε η θεία κοινωνία των ψαλτών. Ιδιαίτερα όταν από μικρός έχω παρατηρήσει αυτό το φαινόμενο, αλλά και αργότερα σαν κληρικός κλήθηκα να αντιμετωπίσω γέροντες ψάλτες, στις τελευταίες μέρες τις ζωής τους, και άλλους στα τελευταία χρόνια της ζωής τους, να αντιμετωπίζουν μεγάλη δυσκολία, λόγω της συνήθειας και της χρόνια ς αποχής. Από αγάπη θέτω το θέμα και όχι ως αφορμή κατηγορίας ή κατακρίσεως όπως ενδεχομένως να το εκλάβατε.
Όσο για την ερώτηση για το άν είναι οι Ιερείς άξιοι να δέχονται το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου μας, έχω να πώ οτι ευτυχώς δεν είναι άξιοι. Κι έτσι μπορούν όλοι να προσέλθουν στη θεία κοινωνία. Δε θα μπορούσε λέτε ο Κύριος να στείλει αγγέλους να λειτουργούν, να εξομολογούν, να μεταδίδουν τα Άγια Δώρα στους πιστούς; Έχει τους Ιερείς, αναξίους όντες, καθότι "ουδείς άξιος των συνδενεμένων ταις σαρκικαίς επιθυμίαις και ηδοναίς προσέρχεσθαι, ή προσεγγίζειν, ή λειτουργείν τω Βασιλεί της Δόξης", ώστε να παίρνουν θάρος όλοι οι άνθρωποι και να προσέρχονται ευκολότερα στο φάρμακο της Ζωής. Πάνω σ' αυτό έχει ωραιότατη ανάλυση ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος.
Αλλά αναρωτιέμαι ποιός μπορεί να κρίνει κάποιον αν είναι άξιος ή όχι και ακόμη εάν συμφέρει να αναρωτιόμαστε εάν κάποιος είναι άξιος ή όχι. Προσωπικά δε μπορώ να κρίνω κανέναν. Θέσεις, απόψεις και πρακτικές κρίνω, και τοποθετούμαι ανάλογα, αλλά ανθρώπους δε θα μπορούσα σε καμία περίπτωση να κρίνω. "Ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθον βαλέτω".
Πιστευω οτι εσεις και ο συνεπωνυμος σας (δεν γνωριζω αν ειστε συγγενης) , σεβαστος π. Θεολογος ανηκετε στα χλωρα , αλλα μηπως , λεω μηπως , θα ηταν προτιμωτερο να αφησετε τον ερμο τον ψαλτη (αληθεια ξερετε τι αμοιβες εχουν οι ψαλτες πολεων τε και ιδιως χωριων και τι αμοιβες [πολλαπλες] εχουν οι ιερεις
και να ασχολειθειτε πρωτα με τα του οικου σας ;
Αποτελεί ευγένεια από μέρους σας να με κατατάσσετε μαζί με τον π" Θεολόγο στα χλωρά. Αλλά η προτροπή σας να αφήσουμε τον έρμο τον ψάλτη, εκτός από απαξιωτική για τους ψάλτες που δεν τους θεωρώ καθόλου έρμους, ισοδυναμεί και με μία έμμεση προτροπή να παραμείνουμε στο φόρουμ σιωπώντας ή να αποχωρήσουμε. Πράγμα καθόλου ευγενικό.
Βεβαίως, δε πιστεύω οτι εννοείτε κάτι τέτοιο, αν κάνω λάθος θα σας παρακαλούσα να το λέγατε ευθέως.
Όσο για τις αμοιβές των Ιερέων και των ψαλτών, τι να σας πω;συγκρίνετε ανόμοια πράγματα. Ο ψάλτης έχει βιοποριστικό επάγγελμα και εργασία που του εξασφαλίζει τα προς το ζήν και η αμοιβή του ως ψάλτου συμπληρώνει το εισόδημά του. Οι Ιερείς μπορούν να έχουν άλλο παράλληλο επάγγελμα;
Αν και προσωπικά είμαι υπέρ της άποψης της καταργήσεως του μισθού των κληρικών, γιατί αυτό θα συνέβαλε σε πιό συνειδητή και θυσιαστική προσέλευση στις τάξεις του κλήρου, θεωρώ οτι υποβαθμίζετε το λειτούργημα του κληρικού σε μόνο το τελετουργικό, ωστε να μπορείτε εύκολα να το συγκρίνετε με τις αμοιβές του ψάλτη. Και η ποιμαντική φροντίδα;η εξομολόγηση, η φροντίδα των αδυνάτων;το εν γένει έργο της Ενορίας;μόνο του γίνεται;
Το προσωπικό μου εισόδημα, μόνο πολλαπλό δεν είναι κ. Λιναρδάκη. Για τους άλλους δε γνωρίζω και δεν με ενδιαφέρει. Για τη δική μου ψυχή θα δώσω λόγο στο Θεό.
Ο π" Θεολόγος, μιά και το ρωτάτε, είναι κατα σάρκα και πνεύμα αδελφός μου, ασχολούμαστε και οι δύο με θεολογικά, αλλά και μουσικά και υπηρετεί στη Μητρόπολη Θηβών. Εκεί, όπου υπηρέτησε, είχε και έχει άριστες σχέσεις με τους Ιεροψάλτες, και ακόμη καλύτερη συνεργασία.
Και οι δυό μας, μεγαλώσαμε σε ιερατική πολύτεκνη οικογένεια, και ο αείμνηστος Ιερέας πατέρας μας Ιωάννης, υπηρέτησε στις δύο μεγαλύτερες Ενορίες της πόλεως Κερκύρας, ενορίες πλούσιες και ζηλευτές. Εκτός από τη φροντίδα και την αγάπη που επέδειξε στους ψάλτες, σας πληροφορώ οτι ολόκληρη τη ζωή του την πέρασε, και μαζί του όλη η οικογένεια, με στερήσεις και θλίψεις, λόγω της οικονομικής στενότητας, αλλά συγχρόνως και με τη χαρά και την βεβαιότητα οτι η χάρις του Θεού δε θα μας αφήσει. Όλοι, μπορεί να νόμιζαν οτι έχει πολλαπλά έσοδα λογω της μεγάλης Ενορίας, αλλά οικογένειά του δεν είμασταν μόνο εμείς, αλλά ολόκληρη η Ενορία, και έπρεπε για όλους να φροντίσει.
Αυτά και άλλα πολλά που δε μπορώ τώρα να γράψω, είναι οι δικές μου εμπειρίες από την Εκκλησία. Καί όταν βλέπω κανένα στραβό να συμβαίνει, το καταλαβαίνω, γιατί είναι ανθρώπινο να συμβεί και αυτό.
Δε ξέρω, μπορεί εσείς με τη μεγάλη σας εμπειρία να έχετε γνωρίσει μόνο προβληματικές καταστάσεις, ενώ από την πλευρά μου να είμαι από τους τυχερούς που γνώρισα καλά πράγματα μέσα στην Εκκλησία. Μνημονεύω μόνο τον αείμνηστο Γέροντα Μεθόδιο Μεταλληνό, Άγιο άνθρωπο και ασκητή που έκανε το μοναστήρι του φυτώριο ψαλτών. Από αυτόν ξεκίνησε η σύγχρονη άνθιση της Βυζαντινής μουσικής στην Κέρκυρα, χωρίς ο ίδιος να ήταν μουσικός.
Όσο για την τελευταία επαναλαμβανόμενη αναφορά και προτροπή να ασχοληθώ με τα του οίκου μου, σας απαντώ ότι με τα του οίκου μου ασχολούμαι.
1) γιατί είμαι ψάλτης (από διακόνημα και μεράκι),
2) γιατί ο οίκος μου είναι η Εκκλησία, όπως και όλων μας φυσικά,
3) γιατί δε πιστεύω οτι οι μεν είναι "μέσα" και οι άλλοι "έξω",
4) γιατί δε μπαίνω στη λογική Ιουδαίων και Σαμαρειτών (βλέπε Ιερέων και ψαλτών), και
5) γιατί ο πόνος μου για τα Εκκλησιαστικά πράγματα είναι ίδιος είτε πρόκειται για τα Ιερατικά είτε για τα ψαλτικά.
σκεθηκατε ότι ισως ο ψαλτης δεν θεωρει αξιο
τον ιερεα του ναου του να τον μεταλαβει
Εις την περί αξιοσύνης αναφορά σας ισχύουν όσα σας ανέφερα παραπάνω. Μπορεί εσείς λόγω της μεγάλης σας εμπειρίας και της γνωριμίας σας με πολλούς ιερείς να μπορείτε να κρίνετε κάποιον ιερέα ως άξιο ή ανάξιο.
Από την πλευρά μου θεωρώ οτι ο μόνος ανάξιος είμαι εγώ.
Μπορεί να κατακριθώ και να καταδικασθώ στην αιώνια κόλαση, όμως αυτό που μεταδίδω στους πιστούς είναι "Σώμα και Αίμα Χριστού εις άφεσιν αμαρτιών και εις ζωήν αιώνιον".
Σας ευχαριστώ για τις παρατηρήσεις και την υπομονή σας, και σας παρακαλώ να εύχεστε να με ελεήσει ο Θεός.
Σας εύχομαι ο Θεός να σας δίνει υγεία και να σας ενδυναμώνει στο έργο που κάνετε, γιατί είναι πολύ σημαντικό.
Υ.Γ. Αργότερα, μετά τις Παναγίας, θα προσπαθήσω -τεχνικοί οι λόγοι- να ανεβάσω ηχογραφήσεις ψαλτών από Κέρκυρα και αλλού που διατηρώ στο αρχείο μου. Συγχαρητήρια για το υλικό και τις εκπομπές. Καλή συνέχεια.